Wikken en wegen

We zouden te veel na-denken, voor- en nadelen oplijsten, wikken en wegen. We willen er te weinig voor gaan of we durven ons niet smijten. Jammer, want het leidt vaak tot niets doen, tot op de zijlijn blijven balanceren om er dan eens af te vallen met onze smikkel op de grond en veel spijt te hebben.

Dit zijn meningen die in het land der daters circuleren. Interessante statements natuurlijk maar toch ook vreemd. Om een nieuwe koelkast te kopen, lopen we op zijn minst een 5-tal handelszaken af. We vergelijken alle details, we wikken en wegen en nemen daarna een verstandig besluit. Maar niet als het om de keuze gaat om met iemand een eindweg het pad van het leven te gaan. Dan zouden we gewoon moeten springen. Eigenaardig toch?

Wikken en wegen, het wordt ons van kindsbeen af geleerd. Het grote aanbod van keuzemogelijkheden op alle gebied, zorgt er voor dat we eigenlijk niet anders kunnen dan continu vergelijken en afwegen. Dit soort gedrag is ons opgedrongen vanuit onze moderne consumptieomgeving om er bevredigend te kunnen in functioneren. Maar zijn verstandige beslissingen wel steeds de meest voldoeninggevende? Of klopt het dat we misschien ook af en toe eens beter impulsief of gevoelsmatig beslissen?

Wetenschappers zijn wat dit betreft tot verrassende conclusies gekomen. Ze lieten proefpersonen in specifieke domeinen, keuzes maken op grond van gedetailleerde kosten baten analyses. Ze vergeleken achteraf hun tevredenheid over de beslissing met proefpersonen die ze stimuleerden om in dezelfde domeinen te kiezen op grond van intuïtie of eerste indrukken of gevoelens. Op deze wijze kwamen ze erachter dat als we moeten beslissen over iets eenvoudigs dat we dan beter ons verstand gebruiken maar dat we dat best niet zo nadrukkelijk doen als de beslissing genomen moet worden in een complexe materie zoals bijvoorbeeld een huis aankopen of een relatie beginnen. Op een eerste gezicht gaat dit in tegen onze spontane overtuiging. Maar er is een verklaring voor. We kunnen ons verstand maar voor één item tegelijk gebruiken. Dit kost ook tijd en energie. Het heet dat de bandbreedte van ons vermogen om bewust te redeneren, te analyseren, te evalueren zeer smal is, namelijk beperkt tot 40 bits per seconde. Het gevolg is dat we het heel moeilijk hebben om elk facet van een complexe aangelegenheid verstandig te evalueren en dan uiteindelijk nog het overzicht te houden om een beslissing te kunnen nemen. We worden er zot van, we hebben dan het gevoel lang te blijven ronddraaien in besluiteloosheid. Als we dan zodoende toch een besluit nemen is de kans groot dat we er achteraf niet echt tevreden mee zijn of heel vaak veel minder dan medemensen die in dezelfde of vergelijkbare materie sneller, impulsiever hebben beslist of meer op hun gevoelens zijn afgegaan.

Een overvloed aan keuzemogelijkheden zet de menselijke soort aan tot vergelijken en afwegen. Die keuzes zijn er ook en steeds meer op het vlak van relaties. Erover wikken en wegen is dus niet noodzakelijk een teken van bindingsangst.

Een bijdrage van FreeEnjoy